Đoàn khảo sát tại di tích Lũng Cát.

Đầu tư tôn tạo di tích, hình thành hệ thống cơ sở hạ tầng là tiền đề quan trọng gắn bảo tồn với phát huy di sản, giáo dục hiệu quả truyền thống lịch sử, đưa di sản đến gần hơn với du khách.

 Di tích Lũng Cát có giá trị lịch sử quan trọng, là nơi ở và làm việc của Lãnh tụ Hồ Chí Minh năm 1944. Sau khi trở về nước vào ngày 28/01/1941 để trực tiếp lãnh đạo phong trào cách mạng Việt Nam, Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã triệu tập và chủ trì Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ tám tại lán Khuổi Nặm - Pác Bó, quyết định thành lập Mặt trận Việt Minh. Người chủ trương phát triển chiến tranh du kích và xây dựng lực lượng vũ trang tiến tới khởi nghĩa giành chính quyền. Đầu năm 1942, phong trào Việt Minh phát triển rộng khắp trên địa bàn tỉnh Cao Bằng, trong khi đó Chiến tranh thế giới thứ hai diễn ra ngày càng ác liệt. Nhận thấy rõ tầm quan trọng của liên minh quốc tế, Lãnh tụ Hồ Chí Minh với danh nghĩa là đại diện Mặt trận Việt Minh và Phân hội Việt Nam thuộc Hiệp hội quốc tế chống xâm lược, sang Trung Quốc để liên lạc với các thế lực cách mạng. Tuy nhiên, khi đến phố Túc Vinh (Quảng Tây, Trung Quốc), Người bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giữ với lý do giấy tờ tùy thân đã quá hạn. Sau hơn một năm bị giam cầm, Người được trả tự do. Cuối tháng 9/1944, Lãnh tụ Hồ Chí Minh vượt qua biên giới trở về nước. Người qua Pác Bó nhưng không ở lại mà chuyển sang Lũng Cát xã Nà Sác (nay là xã Trường Hà, huyện Hà Quảng) để hoạt động. Nà Sác được mệnh danh là “xã đỏ” sớm có phong trào cách mạng, quần chúng Nhân dân đều tham gia vào các hội cứu quốc, đó là điều kiện thuận lợi để Lãnh tụ Hồ Chí Minh đến ở và làm việc tại Lũng Cát.

 Tại đây, sau khi nghe các đồng chí báo cáo tình hình cuộc khởi nghĩa liên Tỉnh ủy Cao – Bắc – Lạng sắp nổ ra, Người đã kịp thời chỉ thị hoãn cuộc khởi nghĩa vì thời cơ chưa chín muồi; đề ra phương châm kết hợp hai hình thức đấu tranh chính trị và quân sự với cách giải quyết sẽ lập đội quân giải phóng. Vào giữa tháng 12/1944, tại Lũng Cát, Lãnh tụ Hồ Chí Minh ra chỉ thị thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân. Ngày 22/12/1944, Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân được thành lập tại khu rừng Trần Hưng Đạo (huyện Nguyên Bình). 

Địa điểm di tích Lũng Cát chuẩn bị được đầu tư tôn tạo.

 Di tích Lũng Cát nằm sát biên giới Việt – Trung thuộc địa phận xóm Mã Lịp xã Trường Hà. Năm 1944, Lãnh tụ Hồ Chí Minh đến ở và làm việc tại Lũng Cát trong một cái lán nhỏ bên lưng chừng núi ngay dưới gốc cây nghiến. Lán do cán bộ và Nhân dân địa phương dựng bằng gỗ, lợp mái gianh, dùng lá cây làm vách. Bên cạnh lán có một mỏ nước trong vắt thuận tiện cho sinh hoạt. Do tác động của môi trường cũng như thời gian quá lâu nên lán nghỉ đã không còn. Hiện nay, chỉ còn cây nghiến, mỏ nước và địa điểm dựng lán.

 Sau khi tiến hành khảo sát địa hình, hiện trạng và dựa vào thông tin về di tích, đoàn khảo sát đã thống nhất các phương án tôn tạo di tích Lũng Cát: cải tạo và mở rộng bãi đỗ xe, xây dựng nhà đón tiếp, nhà vệ sinh, làm đường kết nối từ bãi đỗ xe lên điểm di tích, dựng bia đá cung cấp thông tin, cải tạo lối đi kết nối mỏ nước với lán nghỉ của Bác, tôn tạo lán nghỉ, dựng bức phù điêu bên cạnh lán tái hiện lại khoảng thời gian Lãnh tụ Hồ Chí Minh hoạt động tại Lũng Cát… Căn cứ phương án tôn tạo di tích được thống nhất, đơn vị Tư vấn thiết kế sẽ kiểm tra, tính toán và lập hồ sơ thiết kế bản vẽ kỹ thuật thi công trình cấp thẩm quyền phê duyệt và triển khai tôn tạo.

Thống nhất phương án tôn tạo di tích.

 Việc khảo sát chuẩn bị đầu tư tôn tạo di tích Lũng Cát có ý nghĩa quan trọng đối với công tác bảo tồn và phát huy giá trị các di tích về Chủ tịch Hồ Chí Minh. Sau khi được tôn tạo, di tích Lũng Cát sẽ là một trong những điểm đến hấp dẫn trong hành trình “Về nguồn” của du khách khi đến với quê hương cội nguồn cách mạng Cao Bằng./.

Lương Hằng