Tháng 11/1924, Nguyễn Ái Quốc rời Liên Xô đến Quảng Châu (Trung Quốc) để bắt liên lạc với những thanh niên Việt Nam yêu nước. Tháng 6/1925, Người thành lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên nhằm tập hợp những thanh niên yêu nước có xu hướng cộng sản. Sau khi thành lập Hội, ngày 21/6/1925, Nguyễn Ái Quốc đã cho xuất bản báo Thanh Niên tại ngôi nhà số 13 (nay là số 248 - 250), đường Văn Minh, thành phố Quảng Châu, tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc để giữ vai trò tổ chức và hướng dẫn phong trào cách mạng trong nước.

Báo Thanh Niên có hai thời kỳ phát triển: thời kỳ thứ nhất từ tháng 6/1925 đến tháng 4/1927 và thời kỳ thứ hai từ tháng 4/1927 đến cuối năm 1929. Trong thời kỳ đầu tiên do Nguyễn Ái Quốc trực tiếp chỉ đạo biên tập, in, phát hành và Người cũng là cây bút chủ lực trong thời kỳ này. Tháng 4/1927, Nguyễn Ái Quốc chuyển vào hoạt động bí mật, rời Quảng Châu, Báo Thanh Niên bắt đầu thời kỳ thứ hai, do Tổng bộ Hội Thanh niên chỉ đạo.

Báo Thanh Niên số 63, ra ngày 03/10/1926

Báo Thanh Niên được viết tay bằng bút thép trên trang giấy sáp, in mỗi kỳ trên 100 bản tại cơ sở bí mật ở Quảng Châu, Trung Quốc. Thời gian đầu, báo ra một tuần một kỳ, về sau do điều kiện khó khăn nên số sau cách số trước có khi 3 tuần, khi 5 tuần. Măng sét báo viết hai chữ Thanh Niên bằng tiếng Hán và tiếng Việt. Góc trái mỗi tờ báo là ngôi sao 5 cánh, trong đó ghi số báo. Báo phần lớn gồm 2 trang, một số ít ra 4 trang, mỗi trang thường chia làm 2 cột. Báo có các mục: Xã luận, bình luận, diễn đàn phụ nữ, phê bình, tin tức, thơ ca, vấn đáp, trả lời  bạn đọc, việc làm.

Ra đời trong hoàn cảnh cách mạng Việt Nam đang hoạt động bí mật ở nước ngoài, Báo Thanh Niên số lượng in có hạn. Sau khi báo in xong được chuyển đến Hồng Kông rồi gửi về trong nước theo đường dây bí mật qua hệ thống giao thông liên lạc trên các tàu thủy. Một số được gửi đến các tổ chức của Hội ở Thái Lan, Trung Quốc, người Việt yêu nước ở Pháp và đến Quốc tế Cộng sản. Do bản in có số lượng ít, đôi khi bị mất trên đường chuyển về nước, nên ít cơ sở nhận được báo đều đặn, đầy đủ. Nhiều nơi đã tổ chức chép tay thành nhiều bản để truyền nhau đọc.

Báo Thanh Niên đã góp phần quan trọng vào việc truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin vào Việt Nam, chuẩn bị về mặt tư tưởng, chính trị và tổ chức để tiến tới thành lập chính đảng của giai cấp vô sản vào đầu năm 1930. Sự ra đời của Báo Thanh Niên đã mở đầu lịch sử truyền thống vẻ vang của báo chí cách mạng Việt Nam. Với ‎ý nghĩa to lớn đó, ngày 05/02/1985, Ban Bí thư Trung ương Đảng đã ra Quyết định số 52/QĐ-TW, lấy ngày 21/6 hàng năm làm ngày Báo chí Việt Nam. Đến ngày 21/6/2000, nhân Kỷ niệm 75 năm ngày Báo chí Việt Nam, theo đề nghị của Hội Nhà báo Việt Nam, Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam đã quyết định đổi tên gọi ngày Báo chí Việt Nam là “Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam”.

Đã 100 trôi qua năm kể từ khi số Báo Thanh Niên đầu tiên được xuất bản, báo chí Việt Nam luôn giương cao ngọn cờ cách mạng, là công cụ sắc bén phổ biến đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước. Báo chí góp phần phát huy quyền làm chủ, bảo vệ lợi ích chính đáng của người dân, xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam, giáo dục toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta đoàn kết nhất trí, chung sức đồng lòng, vượt qua bao khó khăn, thử thách, đưa sự nghiệp cách mạng giành những thắng lợi to lớn.

Phòng BTDT&TTTL (TH)